EV bùng nổ các cuộc đụng độ với sự thiếu hụt bộ sạc ở Việt Nam

Sự phát triển nhanh chóng của xe điện (EV) tại Việt Nam đang góp phần tạo ra một hệ thống vận chuyển màu xanh lá cây, phát thải thấp.

Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng tính phí đã không theo kịp sự tăng trưởng này, cho thấy sự thiếu lập kế hoạch toàn diện và đặt ra những thách thức đáng kể đối với các mục tiêu chuyển đổi năng lượng quốc gia.

Những thiếu sót cơ sở hạ tầng này không chỉ gây bất tiện cho người dùng EV mà còn tạo ra những trở ngại để đạt được các mục tiêu quốc gia cho năng lượng sạch hơn.

Theo báo cáo của Bộ Công nghiệp và Thương mại Phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Việt Nam đã tiêu thụ 15.676 xe điện vào năm 2023. Chỉ trong nửa đầu năm 2024, con số này đạt 17.536. Một số doanh nghiệp trong nước đang sản xuất và lắp ráp EV, bao gồm Vinfast, Hyundai Thanh Cong, Thaco và TMT.

Với sự phát triển nhanh chóng này, nhiều doanh nghiệp rất muốn đầu tư vào thị trường thiết bị và dịch vụ EV, đặc biệt là các trạm sạc EV. Hiện tại, mạng sạc EV rộng nhất ở Việt Nam được vận hành bởi Vinfast, với khoảng 150.000 bộ sạc được cài đặt trên toàn quốc.

Thị trường sạc Việt Nam EV rơi vào một số loại chính: Bộ sạc nhà có thương hiệu được cung cấp bởi các nhà sản xuất ô tô và được lắp đặt tại các đại lý hoặc bán với các phương tiện để sử dụng tại nhà; Các trạm sạc công cộng được vận hành bởi các công ty như EV One và EverCharge, thường được đặt tại các bãi đậu xe, trung tâm mua sắm hoặc khu dân cư; và các giải pháp sạc nhà từ các nhà cung cấp như Everev, Greencharge, Starcharge và Autel.

Để đảm bảo bảo vệ người dùng và an toàn lưới quốc gia, nhiều quốc gia đã đưa ra các quy định pháp lý và kỹ thuật nghiêm ngặt cho các bộ sạc EV, bao gồm cả những người ở Châu Âu, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Singapore, Ả Rập Saudi, Qatar và Ấn Độ.

Bộ sạc phải đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, vượt qua kiểm tra an toàn và được đánh giá bởi các cơ quan chứng nhận độc lập trước khi được đưa vào hoạt động.

Ngược lại, Việt Nam hiện không thiếu khung pháp lý được đồng bộ hóa và các tiêu chuẩn kỹ thuật rõ ràng để xây dựng các trạm sạc, quản lý hoạt động và đảm bảo an toàn cho người dùng.

Việc thiếu kế hoạch tổng thể quốc gia cho mạng sạc EV đã để lại phát triển cơ sở hạ tầng cho các doanh nghiệp, dẫn đến triển khai phân mảnh, tiêu chuẩn không nhất quán và lợi ích chồng chéo. Do đó, người dùng EV phải đối mặt với những khó khăn lớn trong việc định vị các điểm sạc tiện lợi và an toàn.

{1. Cái gần nhất được liệt kê trên ứng dụng là một bộ sạc nhanh trong tầng hầm của một trung tâm mua sắm, nhưng nó đã đầy. Anh ta phải lái xe đến Tay Mo để chờ hai giờ để buộc tội. Anh nhớ lại một lần phải gọi cho hỗ trợ bên đường trong chuyến đi công tác khi anh không thể tìm thấy một trạm sạc và pin xe của anh chạy thấp.

Một rào cản khác là sự phức tạp của các thủ tục xây dựng các trạm sạc công cộng. Các doanh nghiệp phải tìm kiếm sự chấp thuận từ nhiều cơ quan sử dụng đất, kết nối điện, an toàn hỏa hoạn và giấy phép xây dựng.

{1.

Những nỗ lực này nên tập trung vào việc soạn thảo khung pháp lý để lập kế hoạch cơ sở hạ tầng lưới, phân bổ trang web cho các trạm sạc, quy định an toàn, phòng chống cháy, bảo vệ môi trường và các tiêu chuẩn kỹ thuật được xác định rõ ràng cho các tính năng sạc, tương thích cắm, hiệu chuẩn đồng hồ và xử lý pin cuối.

Bộ Khoa học và Công nghệ hiện đang dẫn đầu việc phát triển Quy định kỹ thuật quốc gia (QCVN) cho Bộ sạc EV. Quy định này nhằm mục đích đảm bảo an toàn điện, bảo vệ tài sản và sức khỏe cộng đồng, và tạo ra một nền tảng pháp lý cho đầu tư cơ sở hạ tầng EV.

Quy định dự thảo dựa trên tiêu chuẩn quốc tế IEC 61851-1: 2017, được áp dụng rộng rãi trên toàn cầu. Nó yêu cầu Bộ sạc EV đáp ứng các tiêu chí kỹ thuật chính như bảo vệ chống sốc điện, quá tải và bảo vệ ngắn mạch, tương thích điện từ (EMC) để tránh nhiễu với các thiết bị khác và khả năng tương thích đầu nối an toàn, an toàn. Máy đo năng lượng tích hợp trong Bộ sạc cũng phải được kiểm tra và phê duyệt như đồng hồ điện truyền thống để đảm bảo thanh toán điện minh bạch.

Quy định phác thảo các phương pháp đánh giá sự phù hợp và trách nhiệm của các nhà sản xuất bộ sạc, nhà lắp ráp, nhà nhập khẩu và người bán.

Theo Khoi, quy định sẽ được ban hành trong năm nay, với ứng dụng bắt buộc đối với các EV nhập khẩu bắt đầu vào tháng 7 năm 2026 và đối với các EV được sản xuất hoặc lắp ráp trong nước từ tháng 7 năm 2027. Dòng thời gian này được thiết kế để cung cấp cho các doanh nghiệp trong nước để nâng cấp công nghệ của họ.

Quy định dự thảo cũng khuyến khích các doanh nghiệp tự nguyện áp dụng các tiêu chuẩn sớm để chuẩn bị chủ động và cải thiện chất lượng sản phẩm.

Một khi các tiêu chuẩn sạc cho xe hơi và xe tải có hiệu lực, một đánh giá tác động sẽ được thực hiện để mở rộng các quy định cho xe đạp điện và xe máy.

Phát hành quy định này sẽ cung cấp sự rõ ràng pháp lý, loại bỏ các rào cản cho các doanh nghiệp và cho phép các cơ quan quản lý giám sát tốt hơn chất lượng cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, một thách thức khác vẫn còn: sự thiếu khả năng tương tác giữa các phương tiện và trạm sạc.

Một số nhà sản xuất ô tô nhúng mã liên lạc độc quyền, ngăn các phương tiện thương hiệu khác sử dụng bộ sạc có phích cắm tương thích. Các chuyên gia nhấn mạnh sự cần thiết của các giải pháp đồng bộ trong công nghệ, lập kế hoạch và khung pháp lý để đảm bảo truy cập mở ở tất cả các trạm sạc.

Điều này sẽ thúc đẩy thị trường EV minh bạch, bảo tồn tài nguyên và bảo vệ quyền của người tiêu dùng - Các bước quan trọng trong việc xây dựng một tương lai giao thông xanh cho Việt Nam.

PV